Τι είναι το ροχαλητό και πού οφείλεται;
Το ροχαλητό είναι ένας ενοχλητικός θόρυβος ο οποίος παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οφείλεται στην παλμική κίνηση των τοιχωμάτων του ρινοφάρυγγα και του στοματοφάρυγγα. Αφορά πολλούς ανθρώπους αφού σύμφωνα με κάποιες μελέτες το 57% των ανδρών και το 40% των γυναικών ροχαλίζουν, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας.
Τα αίτια που το προκαλούν ποικίλουν. Έτσι μπορεί να συνδέεται με:
- Παχυσαρκία
- Λήψη αλκοόλ και ηρεμιστικών ουσιών
- Εγκυμοσύνη
- Μικρή κάτω γνάθο
- Μεγάλη γλώσσα
- Ανατομικές ανωμαλίες στην περιοχή της μύτης όπως π.χ. στραβό ρινικό διάφραγμα, υπερτροφικές ρινικές κόγχες και ρινικούς πολύποδες
- Ανατομικές ανωμαλίες στην περιοχή του ρινοφάρυγγα και του στοματοφάρυγγα όπως π.χ. υπερτροφικές αμυγδαλές και κρεατάκια, μεγάλη σταφυλή και μαλακή υπερώα, στενή διάμετρο του φάρυγγα
Πώς γίνεται η εκτίμηση της σοβαρότητας του ροχαλητού;
Ο πρωταρχικός στόχος κατά τηνεκτίμηση της σοβαρότητας του ροχαλητού είναι να αποσαφηνιστεί από τον ειδικόχειρουργό ΩΡΛ αν το άτομο που ροχαλίζειπάσχει και απόυπνική άπνοια. Επειδή οι περισσότερες εκδηλώσεις της υπνικής άπνοιας γίνονται αντιληπτές από τους άλλους, καλό θα είναι οι σύντροφοι/συγκάτοικοι να παρευρίσκονται στην επίσκεψη. Ο γιατρός σας, προκειμένου να εκτιμήσει την κατάστασή σας θα προβεί στα παρακάτω:
Ιστορικό
Μέσα από το ιστορικό ο γιατρός θα προσδιορίσει την ένταση, τη διάρκεια και τη συχνότητα του ροχαλητού, καθώς επίσης το βαθμό στον οποίο επηρεάζει το περιβάλλον του πάσχοντα. Κατόπιν, ο ειδικός ΩΡΛ θα αναζητήσει συμπτώματα που υποδηλώνουν την ύπαρξη υπνικής άπνοιας, όπως:
- Τον αριθμό των αφυπνίσεων μέσα στη νύχτα
- Επεισόδια άπνοιας τα οποία επιβεβαιώνονται από το περιβάλλον του ασθενή
- Αναφερόμενοι πρωινοί πονοκέφαλοι ή ύπνος που δεν ξεκουράζει τον πάσχοντα
- Υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
Επιπλέον, ο γιατρός θα αναζητήσει παθήσεις που συνδέονται με το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικήςάπνοιας, όπως για παράδειγμα αρτηριακή υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, κατάθλιψη, παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινιστεί η ποσότητα και η ώρα της κατανάλωσης αλκοόλ σε σχέση με την ώρα του ύπνου καθώς και η πιθανή χρήση ηρεμιστικών ή υπνωτικών φαρμάκων.
Κλινική εξέταση
Η ωτορινολαρυγγολογικήφυσική εξέταση στους ασθενείς που υποφέρουν από ροχαλητό και υπνική άπνοιαστοχεύει στον εντοπισμό ενός ή περισσότερων καταστάσεων οι οποίες ευθύνονται για κάποια απόφραξη στην περιοχή της μύτης και του στόματος. Τέτοιες καταστάσεις είναι:
- Ρινικοί πολύποδες και υπερτροφικές ρινικές κόγχες
- Υψηλή, στενή και θολωτή μαλακή υπερώα
- Μεγάλο μέγεθος γλώσσας, αμυγδαλών, πλάγιων φαρυγγικών τοιχωμάτων ή σταφυλής
- Μικρή γνάθος που βρίσκεται σε οπίσθια θέση
Ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις που βοηθούν στον προσδιορισμό της αιτίας αλλά και της βαρύτητας του προβλήματος είναι οι παρακάτω:
- Ενδοσκόπηση ρινός η οποία γίνεται με άκαμπτο ρινοσκόπιο, και η οποία εκτιμάτη βατότητα της ρινικής κοιλότητας και την ύπαρξη τυχόν ανατομικών ανωμαλιών.
- Λαρυγγοσκόπηση, για να εκτιμηθούν το εύρος και η δομή του φάρυγγα και του λάρυγγα.
- Μελέτη ύπνου, για να διαπιστωθεί η συχνότητα και η διάρκεια των επεισοδίων υπνικής άπνοιας.
Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το ροχαλητό;
Η αντιμετώπιση του ροχαλητού βασίζεται στη ρύθμιση τωνπαραγόντων που προδιαθέτουν στην εμφάνισή του καθώςκαι στην αποκατάσταση μίας πιθανής απόφραξης της μύτης ή του φάρυγγα. Η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:
Γενικά μέτρα
Τα γενικά μέτρα συνοψίζονται στα εξής:
- Αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης π.χ. με χρήση ρινικών σπρέυ
- Ρύθμιση του σωματικού βάρους
- Αποφυγή αλκοόλ και ηρεμιστικών πριν τον ύπνο
- Ύπνος με το κεφάλι σε ψηλότερη θέση από το υπόλοιπο σώμα
Στοματικές συσκευές
Είναι συσκευές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση κατά βάση του ροχαλητού και όχι της υπνικής άπνοιας και πρόκειται για τις παρακάτω:
- Γναθικοίνάρθηκες οι οποίοι προωθούν την κάτω γνάθο προς τα εμπρός
- Συσκευές που συγκρατούν τη γλώσσα σε πρόσθια θέση
Συσκευή Συνεχούς Θετικής Πίεσης Αέρα (Continuous Positive Airway Pressure-CPAP)
Πρόκειται για μία συσκευή η οποίαδιατηρεί μία διαρκή θετική πίεση αέρα στον ανώτερο αεραγωγό μέσω μίας μάσκας η οποία εφαρμόζεται στη μύτη και στο στόμα. Με τον τρόπο αυτό εμποδίζεται η απόφραξη κατά τη διάρκεια του ύπνου και αποτρέπονται τα επεισόδια άπνοιας.
Γεγονός είναι ότι όλες οι παραπάνω συσκευές, παρ’ όλο που σε αρκετές περιπτώσεις είναι αποτελεσματικές χαρακτηρίζονται ως άβολες από τους ασθενείς οι οποίοι αν έχουν εναλλακτική λύση, προτιμούν να αποφύγουν τη χρήση τους.
Χειρουργικές επεμβάσεις
Η μειωμένη βατότητα του αέρα δια μέσου της μύτης και του φάρυγγα προκαλεί ροχαλητό. Συνεπώς η χειρουργική αποκατάσταση των ανατομικών ανωμαλιών που εντοπίζονται σε αυτές τις περιοχές είναι θεμελιώδης για την αντιμετώπιση ακόμα και του πρωτογενούς ενοχλητικού ροχαλητού.
Οι επεμβάσεις που αφορούν τη μύτη είναι:
- Πλαστική ρινικού διαφράγματος
- Κογχοπλαστική
- Ενδοσκοπική χειρουργική ρινός-παραρρινίωνγια την αφαίρεση των ρινικών πολυπόδων και την αντιμετώπιση της χρόνιας ιγμορίτιδας
Οι επεμβάσεις που αφορούν το φάρυγγα είναι:
- Αμυγδαλεκτομή και η Αδενοτομή, για την αντιμετώπιση της υπερτροφίας των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια)
- Σταφυλοφαρυγγοϋπερωιοπλαστική (UPPP) με τη χρήσηlaser. Με την επέμβαση αυτή επιτυγχάνεται η αναδιαμόρφωση της σταφυλής, της μαλακής υπερώας και των φαρυγγικών τοιχωμάτων έτσι ώστε να διευρυνθεί ο αεραγωγός.
- Εφαρμογή ραδιοσυχνοτήτων στη μαλακή υπερώα
- Τοποθέτηση ειδικών εμφυτευμάτων στη μαλακή υπερώα
- Έγχυση σκληρυντικών ουσιών στη μαλακή υπερώα
Συμπερασματικά, αξίζει να τονιστεί ότι το ροχαλητό και η υπνική άπνοια είναι δυνατόν να έχουν μίαπολυπαραγοντική αιτιολογία. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την προσεκτική εκτίμηση του ασθενή. Μία εκτίμηση η οποία πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει την εξέταση από τον ειδικό ΩΡΛ. Ο τελευταίος, με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που έχει στη διάθεσή του, είναι σε θέση να εντοπίσει με ακρίβεια πιθανές ανατομικές ανωμαλίες της ανώτερης αεροφόρου οδού που ευθύνονται για την κατάσταση και στη συνέχεια να τις αποκαταστήσει δίνοντας οριστική λύση στο πρόβλημα.
