Άγχος
Το άγχος είναι ένα διάχυτο και δυσάρεστο συναίσθημα, συγγενές με τον φόβο. Ενώ, όμως ο φόβος είναι συναίσθημα που κινητοποιείται από μια σαφή και πραγματική απειλή, το άγχος είναι συναίσθημα που παρουσιάζεται χωρίς σαφή ή σημαντική για τη ζωή απειλή.
Το άγχος εμφανίζεται κυρίως όταν προκύπτουν προβλήματα, διλήμματα, δύσκολες και επικίνδυνες καταστάσεις και λειτουργεί ως προειδοποιητικό μηχανισμός, προκειμένου να προετοιμάσει το άτομο για να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτές τις καταστάσεις που βιώνονται ως απειλητικές και είναι περιστασιακές. Έτσι, προλαμβάνει ζημία ή βλάβη κινητοποιώντας το άτομο. Επίσης μπορεί να λειτουργεί και ως κινητήριος δύναμη προκειμένου να προετοιμάσει, να οργανώσει, να δραστηριοποιήσει το άτομο για να επιτύχει κάποιο στόχο του (δημιουργικό άγχος).
Υπάρχουν όμως καταστάσεις όπου το άγχος λόγω της έντασης, της διάρκειάς του ή της δυσλειτουργίας του γίνεται παθολογικό. Όταν το άγχος γίνεται υπερβολικό ή παρουσιάζεται σε καταστάσεις που δεν φαίνεται να ενέχουν αντικειμενικό κίνδυνο ή απειλή, τότε το άτομο δυσλειτουργεί και στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται βοήθεια. Αν δηλαδή θεωρήσουμε το άγχος ένα σύστημα συναγερμού εντόπισης και αντιμετώπισης της απειλής στο παθολογικό άγχος αυτό το σύστημα δυσλειτουργεί, είτε υπερλειτουργεί δηλαδή τίθεται σε λειτουργία πολύ συχνά ακατάλληλα, υπέρμετρα και παρατεταμένα ή υπολειτουργεί.
Άγχος – Αίτια / Που οφείλεται
Υπάρχουν πολλές θεωρίες και προσεγγίσεις που προσπαθούν να εξηγήσουν την αιτιολογία των αγχωδών διαταραχών, αν και, όπως φαίνεται στην πλειονότητά τους υποστηρίζουν μια πολυπαραγοντική διάσταση (βιολογικοί παράγοντες, ψυχικές διαταραχές και ψυχολογικές και κοινωνικές συνιστώσες).
Η γενετική επιβάρυνση (κληρονομικότητα) και η επίδραση του περιβάλλοντος όπως έκθεση σε ψυχοπιεστικά γεγονότα κατά την ανάπτυξη (πχ. απώλεια γονιού, διαζύγιο), καθώς και η μη ασφαλής πρόσδεση με τους γονείς (κλίμα ανασφάλειας, φόβος εγκατάλειψης) αλληλεπιδρούν και συμβάλλουν εξίσου στην εκδήλωση του άγχους.
Ωστόσο, η εμφάνιση του άγχους ορισμένες φορές είναι απόρροια κάποιας σωματικής νόσου.
Άγχος – Συμπτώματα
Το άγχος εκδηλώνεται με διάφορα σωματικά ενοχλήματα όπως:
– Δύσπνοια
– Ταχυκαρδία
– Ζάλη
– Πονοκέφαλο
– Ναυτία
– Έμετο
Επίσης, παρουσιάζονται διαταραχές στον ύπνο, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης.
Σε συναισθηματικό επίπεδο βιώνεται ως: εσωτερική ένταση ή ανησυχία η οποία εκφράζεται με αρνητικές, καταστροφολογικές σκέψεις ότι κάτι κακό θα συμβεί.
Συνήθως τα άτομα αναπτύσσουν συμπεριφορές που υποδηλώνουν την παρουσία του άγχους όπως:
– αποφυγές που δηλώνουν την ύπαρξη φοβιών,
– ψυχαναγκασμούς που δηλώνουν την ύπαρξη ιδεοληψιών,
– τακτικές και συνεχείς επισκέψεις στα επείγοντα που συναντάται στις κρίσεις πανικού.
Άγχος – Διάγνωση
Η διάγνωση αγχώδους διαταραχής γίνεται από κάποιον ειδικό, ψυχίατρο ή κλινικό ψυχολόγο λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια των συμπτωμάτων, την ένταση και τις επιπτώσεις τους στη λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι κυριότερες αγχώδεις διαταραχές είναι:
– οι διαταραχές φοβικού άγχους (φοβίες) που περιλαμβάνουν τις ειδικές φοβίες, την αγοραφοβία και την κοινωνική φοβία
– η διαταραχή Πανικού
– η διαταραχή γενικευμένου άγχους
– η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
– οι διαταραχές που συνδέονται με το stress και το τραύμα
Άγχος – θεραπεία/ Αντιμετώπιση
Η θεραπεία των αγχωδών διαταραχών εστιάζεται στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής και στη ψυχοθεραπεία που συχνά συνδυάζονται. Συνήθως χορηγούνται αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα και το χρονικό διάστημα της φαρμακευτικής θεραπείας εξαρτάται από τη βαρύτητα και τη χρονιότητα των συμπτωμάτων.
Οι ψυχοθεραπείες που προτείνονται για την αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών είναι η γνωσιακή – συμπεριφοριστική θεραπεία και η ψυχοδυναμική. Η γνωσιακή – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία είναι βραχεία, εστιασμένη στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην «εκπαίδευση» του ατόμου για καλύτερη διαχείριση του άγχους του.
Για την συγκεκριμένη προσέγγιση, ο στόχος της θεραπείας των διαταραχών άγχους είναι να βοηθήσει τα άτομα να αναγνωρίσουν τον δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης τους, να τον αντικαταστήσουν με έναν πιο λειτουργικό, πιο ρεαλιστικό τρόπο σκέψης και παράλληλα να τα εφοδιάσει με στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, ώστε να αντιδρούν πιο αποτελεσματικά σε στρεσογόνα γεγονότα και καταστάσεις.
Οι ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες απαιτούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και στοχεύουν στην προσέγγιση του άγχους ως επιφανειακή εκδήλωση βαθύτερων ζητημάτων της προσωπικότητας.
Άγχος – Πρόληψη/ Προφύλαξη
Αυτό που θα μπορούσε να συμβάλει σε επίπεδο καθημερινότητας στη μείωση του άγχους και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι ένας ισορροπημένος τρόπος ζωής όπως: η σωματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η μείωση της λήψης καφείνης, καπνού, αλκοόλ καθώς και ο επαρκής ύπνος και η ξεκούραση.
Επιπλέον η εξάσκηση και η επανάληψη διάφορων τεχνικών χαλάρωσης όπως: η διαφραγματική αναπνοή και η μυοχαλάρωση με συστηματικότητα σε ήρεμη κατάσταση ενδεχομένως να φανούν χρήσιμες και να γίνονται αυτόματα και σε φάση έντονου άγχους.
Μερόπη Σαρηκώστα
Αστυνόμος Α’ (ΥΓ)
Ψυχολόγος Ελληνικής Αστυνομίας
